Pomnik 12 Kołobrzeskiego Pułku Piechoty
Pomnik dla uczczenia pamięci Bohaterów 12 Kołobrzeskiego Pułku Piechoty został zbudowany i odsłonięty w ramach obchodów 20-lecia Ludowego Wojska Polskiego w 1963 roku.
Cokół ówczesnego pomnika zwieńczał orzeł nawiązujący do wizerunku orła piastowskiego. Na ścianie przedniej pomnika umieszcza była żeliwna tablica z napisem „1943- 1963, Wieczna chwała żołnierzom bohaterom 12 Kołobrzeskiego Pułku Piechoty poległym w walce z najeźdźcą hitlerowskim o wolność naszej ojczyzny. Na owej tablicy znalazł się jeden zasadniczy błąd. Pomieszano tradycję LWP z tradycją Pułku stąd na tablicy znajduje się rok 1943 i nie jest on związany z datą sformowania jednostki. Od tego czasu pomnik stał się miejscem uroczystości święta jednostki.
W ramach obchodów 50-lecia bitwy o Kołobrzeg, do której pułk nawiązywał datą (18 marca), wśród kadry pułku powstała inicjatywa odrestaurowania pomnika. Uporządkowano wówczas otoczenie pomnika, a żołnierze ufundowali nową tablicę i orła według projektu mjr Mirosława POKORSKIEGO.
Nowy orzeł wykonany był w metalu i wzorowany na orle używanym w 1 Armii Wojska Polskiego. Tablica, którą wówczas odsłonięto wykonana została z płyty kamiennej z napisem: „Wał Pomorski 3.02-7.03.1945 r., Kołobrzeg 12.03-18.03.1945 r., na środku: wizerunek Krzyża Virtuti Militari V klasy oraz napis: „Żołnierzom 12 Kołobrzeskiego Pułku Piechoty poległym na polu chwały. Cześć ich pamięci, 18 marca 1995 r.” Tablice tą umieszczono na ścianie przedniej pomnika, a starą żeliwną po prawej.
Po rozformowaniu w 1998 r. 4 Gorzowskiej Brygady Zmechanizowanej, która kontynuowała tradycję 12 Kołobrzeskiego Pułku otoczenie pomnika uległo zaniedbaniu a symbole: orzeł i 2 tablice zaginęły.
W 2003 r. byli żołnierze Pułku i Brygady zrzeszeni w ówczesnym Związku Byłych Żołnierzy Zawodowych i Oficerów Rezerwy Wojska Polskiego, Koło nr 2 im. gen. Stefana Orlińskiego z Gorzowa postanowili odrestaurować pomnik. Z pomocą przyszedł im mjr Mirosław POKORSKI, który zaprojektował nową tablicę pamiątkową, która wzorowana była na tej z 1995 r. Uroczystego odsłonięcia pomnika i nowej tablicy nastąpiło 18 marca 2003 r. z udziałem Kompani Honorowej 15 Wielkopolskiej Brygady Kawalerii Pancernej z Wędrzyna.
Kolejny okres rewitalizacji pomnika, jako miejsca pamięci to lata 2013 i 2014 r. W 69 rocznicę sformowania Pułku byli żołnierze postanowili przy pomniku ponownie odsłonić płytę pamiątkową ufundowaną 12 grudnia 2002 r. przez Rade Miasta Gorzowa. Owa płyta od tego czasu wisiała na budynku koszarowym 1 Batalionu Piechoty (Obecnie Uniwersytet Szczeciński- Wydział Zamiejscowy w Gorzowie), lecz podczas modernizacji elewacji budynku została bezpowrotnie przez ówczesne władze Wyższej Szkoły Biznesu zdjęta. Ponownego odsłonięcia, lecz w nowym miejscu dokonał ostatni dowódca 12 Kołobrzeskiego Pułku Zmechanizowanego i późniejszej 4 Gorzowskiej Brygady Zmechanizowanej im. Piotra Szembeka.
2013 r. to czas poszukiwań zaginionych historycznych płyt. Dzięki staraniom kpr. Marcina Kamińskiego płyty odnalazły się w Lubuskim Muzeum Wojskowym w Drzonowie, gdzie wisiały na elewacji budynku. Dzięki uprzejmości Dyrektora Muzeum Piotra DZIEDZICA i Lubuskiego Konserwatora Zabytków Barbary Bielnic- Kopeć płyty zostały nie odpłatnie przekazane z przeznaczeniem ponownego zainstalowania na pomniku. W tym celu, aby przygotować „miejsce pamięci” do przywrócenia jego pierwotnego wyglądu z przed 1963 r., wycięto drzewa zasłaniające pomnik. Wtedy to zrodził się również pomysł na przyszłe lata, aby przy pomniku postawić działo dywizyjne D-44, w które niegdyś jednostka była wyposażona.
Okazją do zaprezentowania włożonej pracy w odtworzenie pomnika była 70- rocznica sformowania 12 Kołobrzeskiego Pułku i 4 Dywizji Piechoty. Wówczas w obecności Kompanii Honorowej 35 Skwierzyńskiego Dywizjonu Rakietowego Obrony Powietrznej, dowódców jednostek współpracujących ze Związkiem, byłych żołnierzy oraz szkół ponownie odsłonięto 2 historyczne tablice. Odsłonięcia dokonali: świętej pamięci chor. Ludwik FEDOROWICZ- były żołnierzy 12 Kołobrzeskiego Pułku Piechoty oraz mjr Mirosław POKORSKI- były oficer 4 Gorzowskiej Brygady Zmechanizowanej.
Pomnik 4 Brygady Saperów
Na terenie brygady saperów obecnie znajdują się dwa wojskowe pomniki, dawny i obecny.
Pierwszy pomnik, przy którym odbywały się uroczystości kiedyś znajdował się przy bramie wjazdowej na teren jednostki wojskowej i miał formę cokołu z napisami na bocznych ścianach. Zwieńczony był figurą sapera. Po ufundowaniu nowego został przeniesiony na tyły byłych budynków koszarowych, obecnie między Sądem Rejonowym a Akademią Gorzowską.
Nowy pomnik powstał w tym samym miejscu i został ufundowany w 1979 roku przez społeczeństwo miasta Gorzowa Wielkopolskiego. W kwaterze odgrodzonej niskim murkiem, na bocznej ścianie warsztatów umieszczono płaskorzeźbę przedstawiającą 3 saperów. Nad nimi znalazł się napis „CHAWAŁA SAPEROM” a po każdej ze stron tablica z odznaką 4 Nadwarciańskiej Brygady Saperów i po przeciwnej krzyża Grunwaldu.
Poniżej na podmurówce umieszczono centralnie płytę zawierającą 22 nazwiska poległych saperów na polu chwały.
Po rozformowaniu jednostki wojskowej pomnik stał się miejscem spotkań byłej kadry wojskowej, która każdego roku w dniu święta brygady (8 września) spotyka się przed pomnikiem zapalając znicz pamięci.
W 2014 roku staraniami byłych saperów zrzeszonych w Stowarzyszeniu Saperów Polskich w Gorzowie Wielkopolskim pomnik przeszedł remont. Oczyszczono elewację zawierającą płaskorzeźby saperów a pękniętą płytę zamieniono na nową wg. tego samego kształtu.
Pomnik 5 Dywizji Piechoty II Armii Wojska Polskiego
Na terenie miasta Gorzowa Wlkp. znajduje się jeszcze jeden pomnik wojskowy- 2 Armii Wojska Polskiego 5 Dywizji Piechoty, pod którą polegał w czasie działań wojennych 17 Pułk Piechoty- dzisiejsza 17 Wielkopolska Brygada Zmechanizowana z Międzyrzecza. Pomnik znajduje na Placu Nieznanego Żołnierza, znanego bardziej gorzowianom, jako kwadrat. Wojskowa historia tego miejsca sięga 1945 roku, kiedy to w tym miejscu dokonywano licznych pochówków żołnierzy Armii Radzieckiej. Wtedy to w tym miejscu powstał cmentarz wojenny, którego centralnym elementem stał się w 1946 roku odsłonięty pomnik wdzięczności z gwiazdą.
Pomnik autorstwa gorzowskiego rzeźbiarza Jerzego KOCZEWSKIEGO powstał z białego kamienia symbolizującego dwie dłonie wzniesione ku górze trzymające piastowskiego orła. Na bocznej stronie pomnika umieszczono napis: Żołnierzom 5. Dywizji Piechoty II Armii Wojska Polskiego z okazji 35. rocznicy LWP – społeczeństwo Gorzowa 12.10.1978 czyli w rocznice Bitwy pod Lenino.
Również tutaj każdego roku przychodzili kombatanci aby oddać hołd tym co polegli w walce za Ojczyznę. Oto kilka archiwalnych zdjęć z przed 15 lat.
